Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır (1878 – 1942), Türk müfessir, hukukçu ve milletvekili olarak tanınan, Cumhuriyet döneminin en önemli dini ilim adamlarından biridir. En çok bilinen eseri, Cumhuriyet’in kuruluş yıllarında hazırladığı “Hak Dini Kur’an Dili” adlı tefsirdir. Bu eser, Türkçe yazılmış en kapsamlı Kur’an tefsirlerinden biri olarak kabul edilir.
Elmalılı Hamdi Yazır, 1878 yılında Antalya’nın Elmalı ilçesinde doğdu. İlk eğitimini memleketinde aldı. Küçük yaşlarda Arapça ve Farsça öğrendi. Daha sonra İstanbul’a giderek yüksek dinî eğitimine başladı. Burada Mekteb-i Nüvvâb’a girerek İslam hukuku, tefsir ve kelam alanlarında yoğun bir eğitim aldı.
Eğitiminin ardından medreselerde dersler verdi ve dönemin önemli hocalarından icazet aldı. İstanbul’daki ilmi ortam, onun hem klasik İslami ilimlerde hem de Osmanlı’nın son dönemindeki modernleşme sürecinde yetişmesini sağladı.
Elmalılı Hamdi Yazır, Osmanlı’nın son dönemlerinde ve Cumhuriyet’in ilk yıllarında önemli görevler üstlendi. II. Meşrutiyet döneminde Antalya mebusu olarak Meclis-i Mebusan’da yer aldı. Aynı zamanda Şeyhülislamlık makamında çeşitli görevler yaptı.
Cumhuriyet’in ilanından sonra 1925 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından kendisine Kur’an tefsiri hazırlama görevi verildi. Bu görev sonucunda ortaya çıkan Hak Dini Kur’an Dili, yaklaşık 9 ciltlik büyük bir tefsir çalışmasıdır.
Elmalılı Hamdi Yazır, Cumhuriyet döneminde hazırladığı “Hak Dini Kur’an Dili” adlı tefsiriyle Türkçe Kur’an meali alanında en önemli eserlerden birine imza atmıştır. Bu çalışma yalnızca bir meâl değil, aynı zamanda kapsamlı bir tefsirdir. Dilindeki edebî üslup ve detaylı açıklamalarıyla, Kur’an’ın anlamını derinlemesine aktarmayı amaçlamaktadır.
Yazır’ın meali, hem ilmî çevrelerde hem de halk arasında büyük bir ilgi görmüş, uzun yıllar boyunca Türkiye’de en çok başvurulan eserlerden biri olmuştur. Bugün hâlâ birçok araştırmacı, öğrenci ve meraklı için temel bir kaynak olma özelliğini korumaktadır.
Elmalılı Hamdi Yazır’ın en bilinen eseri Hak Dini Kur’an Dili, Türkçe yazılmış en geniş tefsirlerden biridir. Eserin hazırlanış amacı, Kur’an’ın Türk okuyucular tarafından anlaşılmasını sağlamaktı.
Eserde hem ayetlerin çevirisi hem de ayrıntılı açıklamaları yer alır.
Klasik tefsir kaynakları geniş biçimde taranmış, ayetlerin bağlamı detaylı olarak işlenmiştir.
Edebi üslubu güçlüdür; aynı zamanda derinlemesine ilmî bir bakış açısı taşır.
Günümüzde hâlâ en çok başvurulan Türkçe tefsirlerden biridir.
Elmalılı, bu eseriyle Türkçede Kur’an çalışmalarına yeni bir soluk getirmiştir. “Hak Dini Kur’an Dili”, hem akademisyenler hem de halk tarafından başvurulan temel kaynaklardan biri olmuştur.
Elmalılı Hamdi Yazır, dinin özünü Kur’an ve sahih sünnet üzerinden açıklamaya çalışmıştır. Ona göre Kur’an, hayatın her alanına rehberlik eden ilahi bir kitaptır. Tefsirinde özellikle ayetlerin hem zahiri (açık) hem de batıni (derin) anlamlarına dikkat çekmiştir. İslam hukuku alanında yetişmiş olması, tefsirine de yansımıştır. Ayetlerin hükümlerini açıklarken hem fıkhi hem de ahlaki boyutları ele almıştır. Bunun yanında, Kur’an’ın sosyal ve bireysel hayata rehberlik eden yönünü de vurgulamıştır.
Elmalılı Hamdi Yazır, 27 Mayıs 1942’de İstanbul’da vefat etti. Ardında, Türkçe Kur’an çalışmalarında mihenk taşı kabul edilen bir eser bıraktı. Bugün onun tefsiri hâlâ basılmakta, akademik ve halk arasında geniş bir şekilde kullanılmaktadır.
Elmalılı Hamdi Yazır için doğrudan resmî bir web sitesi veya sosyal medya hesabı bulunmamaktadır. Ancak onun tefsiri ve eserleri, çeşitli yayınevleri tarafından yayımlanmakta ve dijital ortamlarda araştırmacıların hizmetine sunulmaktadır.