Kur’an’da Geçen Erkek İsimleri ve Anlamları

İsim

Anlamı

Kur’an’daki Yeri / Açıklama

Muhammed 

Övülmüş, yüceltilmiş.

Kur’an’da 4 defa geçer (Âl-i İmrân 144, Ahzâb 40). Son peygamber.

İbrâhîm 

Rahmet babası, Allah’ın dostu.

Kur’an’da 69 defa geçer (Bakara 124, En‘âm 74). Tevhid mücadelesinin sembolü.

Mûsâ 

Sudan çıkarılmış, kurtarıcı.

Kur’an’da 136 defa geçer. En çok anılan peygamber.

Yûsuf 

Allah’ın artırdığı, çoğalttığı.

Kur’an’da Yusuf Sûresi’nde anlatılır; güzellik ve sabır örneği.

İsmâîl 

Allah işitir.

Kur’an’da (Bakara 125, Meryem 54). Teslimiyetin sembolü.

Yûnus

Güvercin, teslimiyet sahibi.

Kur’an’da kendi adıyla anılan sûrede geçer; sabır ve tevbenin örneği.

Süleyman

Barışçı hükümdar, hikmet sahibi.

Kur’an’da (Neml 15, Sâd 30). Adalet ve bilgeliğin sembolü.

Dâvûd 

Aziz, sevgili, adaletli.

Kur’an’da (Sâd 17, Bakara 251). İlahi adaletin temsilcisi.

Yahyâ

Yaşayan, diri.

Kur’an’da (Meryem 7, En‘âm 85). Hz. Zekeriyyâ’nın oğlu, iffet ve diriliğin sembolü.

Hârûn 

Yüce, onurlu.

Kur’an’da (Tâhâ 30). Hz. Mûsâ’nın kardeşi ve yardımcısı.

Nûh 

Sığınan, uzun ömürlü.

Kur’an’da 43 defa geçer. Tevbe ve sabrın sembolüdür.

İdrîs 

Okuyan, ilim sahibi.

Kur’an’da (Meryem 56, Enbiyâ 85). Bilgelik ve sabır örneği.

Eyyûb 

Sabırlı, dayanıklı.

Kur’an’da (Enbiyâ 83). Sabır ve tevekkülün sembolü.

Hûd

Doğru yol rehberi.

Kur’an’da kendi adıyla anılan sûrede geçer. Ad kavmine gönderilmiştir.

Şuayb

Küçük, zarif, nazik.

Kur’an’da (Hûd 84). Adaletli ve ikna edici peygamber.

Zekeriyyâ

Allah’ın hatırladığı.

Kur’an’da (Meryem 2). Hz. Yahyâ’nın babası, sabır timsali.

Elyesa 

Allah’ın yardım ettiği.

Kur’an’da (Sâd 48, En‘âm 86). Hz. İlyas’ın halefi.

İlyâs 

Yüceltilmiş, seçkin.

Kur’an’da (Sâffât 123). İsrailoğullarına gönderilen peygamber.

Zülkifl 

Sorumluluk sahibi.

Kur’an’da (Enbiyâ 85). Sabır ve güvenin sembolü.

Zülkarneyn 

İki yönün / iki çağın sahibi.

Kur’an’da (Kehf 83). Adaletli hükümdar.

Tâlût 

Güçlü, uzun boylu lider.

Kur’an’da (Bakara 247). İsrailoğullarının kralı, adaletli önder.

Uzeyr 

Bilge, hatırlatan.

Kur’an’da (Tevbe 30). Yahudilere gönderilen alim kişidir.

Lokmân 

Hikmet sahibi.

Kur’an’da Lokman Sûresi’nde geçer. Oğluna verdiği öğütlerle bilinir.

İshâk 

Gülümseyen, tebessüm eden.

Kur’an’da (Bakara 136). Hz. İbrahim’in oğlu, Hz. Yakub’un babası.

Yâkub 

Sabırlı, iz süren.

Kur’an’da (Yusuf 6). Hz. Yusuf’un babası, sabır örneği.

Kerîm 

Cömert, asil, değerli.

Kur’an’da (İnfitar 6). “El-Kerîm” Allah’ın isimlerinden biridir.

Rahmân 

Sonsuz merhamet sahibi.

Kur’an’da (Rahmân 1). Allah’ın en çok anılan isimlerinden biridir.

Hakîm 

Bilge, hikmet sahibi.

Kur’an’da sıkça geçer (Bakara 129). “El-Hakîm” Allah’ın isimlerindendir.

Selim 

Kalbi temiz, barışçı.

Kur’an’da (Şuarâ 89). “Kalbi selim ile gelen.”

Râşid 

Doğru yolda olan, olgun.

“Rüşd” kökü Kur’an’da geçer (Kehf 66). “Doğruyu bulan.”

İsim

Anlamı

Kur’an’daki Yeri / Açıklama

Âdem

Topraktan yaratılan, ilk insan ve peygamber.

Kur’an’da birçok sûrede (Bakara, Âl-i İmrân, A‘râf, Tâhâ vb.) geçer. İnsanlığın babası olarak anlatılır.

Âsaf

Hz. Süleyman’ın veziri; bilge, ilim sahibi kişi.

Neml Sûresi 40. âyette, “kitap bilgisine sahip kişi” olarak geçer.

Amrân

Meryem’in babası, Hz. İsa’nın dedesi.

Âl-i İmrân Sûresi’nin adı buradan gelir; “İmrân Âilesi” Kur’an’da övülür.

Ahmed

En çok övülen, hamd eden.

Saff Sûresi 6. âyette Hz. İsa tarafından müjdelenen Peygamberimizin ismidir.

Ali

Yüce, üstün, değerli.

“Aliyy” ismi Allah’ın yüceliğini ifade eder; ayrıca Hz. Ali ismi İslam tarihinde cesaret ve bilgelikle özdeşleşmiştir.

Abbas

Aslan gibi heybetli, güçlü.

Kur’an’da doğrudan geçmez; fakat “Abese” (yüzünü ekşitmek) köküyle bağlantılıdır. Abbas, Peygamberimizin amcasıdır.

Ayyûb (Eyyub)

Sabreden, dayanıklı.

Enbiyâ ve Sâd sûrelerinde geçer; sıkıntıya sabırla katlanan peygamber.

Âzer

İbrahim Peygamber’in babası (bazı tefsirlere göre amcası).

En‘âm Sûresi 74. âyette geçer. Put yapımıyla uğraşan bir kişidir.

Âdemoğlu (İbn-i Âdem)

İnsan anlamında genel ifade.

“Yâ benî Âdem” (Ey Âdemoğulları) hitabı birçok âyette geçer.

Abdullah

Allah’ın kulu, Allah’a teslim olan.

“Abdullah” ifadesi (Abdullah bin Abdülmuttalib, Peygamberimizin babası) Kur’an’da “abd” köküyle sıkça geçer; kul anlamında yüce bir isimdir.

Abidîn (Abidin)

İbadet edenler, kullukta devamlı olanlar.

“Âbid” ve “âbidîn” kelimeleri Kur’an’da kulluğu ve ibadeti anlatır (Zâriyât 56).

Azîz

Güçlü, onurlu, yenilmez.

“Azîz” Allah’ın isimlerindendir; ayrıca Hz. Yusuf kıssasında Mısır Azîzi (yöneticisi) olarak geçer.

Adil

Adaletli, hakkı gözeten.

“Adl” kökünden türemiştir; Kur’an’da “adaletle hükmedin” emriyle geçer.

Âlim

Bilgi sahibi, bilen.

“Alîm” Allah’ın 99 isminden biridir; “Her şeyi hakkıyla bilen.”

Amir

Emir veren, idare eden; ayrıca “hayat sahibi.”

Kur’an’da doğrudan isim olarak geçmez ama “emr” kökü Kur’an’da çok sık geçer. Amir ismi İslam tarihinde sahabe isimlerindendir.

Ammâr

İmar eden, direnen, inşa eden.

Kur’an’da kök olarak “yaşatmak, onarmak” anlamında geçer; Ammar bin Yasir sahabesiyle bilinir.

İsim

Anlamı

Kur’an’daki Yeri / Açıklama

Bâkır

Yarık açan, toprağı süren; ilimle derinleşen.

“Bâkır” ismi Kur’an’da geçmez, fakat kökü “bekr” (ilk, açan) Kur’an’da kullanılır; ayrıca “Muhammed el-Bâkır” önemli bir İslâm âlimidir.

Bâsir

Gören, basiret sahibi.

“El-Basîr” Allah’ın 99 isminden biridir; “her şeyi gören.” İsim olarak “Basir” Allah’ın görüp gözetmesini ifade eder.

Beytullah

Allah’ın evi anlamında; erkek ismi olarak “Allah’a ait” manasında kullanılır.

Kur’an’da “Beytullâh” (Kâbe) birçok kez geçer; isim olarak manevî anlam taşır.

Bilâl

Serinlik, ferahlık, rahatlık.

“Belale” kökü Kur’an’da “ıslatmak, serinletmek” anlamında kullanılır; Bilâl-i Habeşî, ilk müezzin olarak tarihe geçmiştir.

Büreyde

Serinlik, huzur.

Kur’an’da geçmez, fakat Arapça kökenli olup “bereket” anlamına da gelir.

Büşr

Müjde, sevinç haberi.

Kur’an’da birçok kez geçer (örneğin Tevbe 112); “Büşrâ” formuyla da “müjde” anlamındadır.

Beydullah / Beyzâ

Parlak, saf, nurlu.

“Beydâ” kökü Kur’an’da “beyazlık, temizlik” anlamında geçer; Mûsâ Peygamber’in “beyaz el” mucizesiyle ilişkilidir.

Bekir

Erken davranan, öncü.

“Bükre” (sabah erkenden) kökü Kur’an’da birçok âyette geçer (örneğin Âl-i İmrân 41). İsim olarak “erken gelen, öncü” anlamına gelir.

Burhân

Açık delil, kesin kanıt.

Kur’an’da defalarca geçer; “burhan” kelimesi, Allah’ın açık delili anlamındadır (örneğin Nisa 174).

Bâri

Yaratan, var eden.

“El-Bâri’” Allah’ın isimlerinden biridir; “kusursuz şekilde yaratan.”

Bâsit

Rızkı genişleten, ferahlık veren.

“El-Bâsit” Allah’ın isimlerindendir; “lütfuyla rızkı genişleten.”

Bâz

Güçlü, çevik, soylu.

Kur’an’da doğrudan geçmez, fakat eski Arapçada “bâz” yırtıcı kuş (doğan) anlamındadır; mecazen gücü simgeler.

Bâşir (Beşîr)

Müjdeleyici, sevindirici haber veren.

“Beşîr” kelimesi Kur’an’da birçok kez geçer; özellikle peygamberler için “müjdeleyici” anlamında kullanılır (örneğin Ahzâb 45).

Berr

İyilik yapan, hayırsever.

“El-Berr” Allah’ın isimlerindendir; “iyiliği bol, şefkatli.” İsim olarak “iyilik sahibi” anlamına gelir.

Beyzid (Bayezid)

Yüceltilmiş, aziz kılınmış.

Kur’an’da geçmez; Farsça kökenlidir ama “Zeyd” köküyle bağlantılı olarak “artış” anlamı taşır.

Bedir

Dolunay, aydınlık yüz.

“Bedr” kelimesi Kur’an’da Bedir Savaşı ile ilişkilidir; dolunay anlamında da kullanılır.

Bektaş

Cesur, yiğit, yardımsever.

Kur’an’da geçmez; ancak Türkçe-Arapça birleşik kökenli, manevi çağrışımlı bir isimdir.

Bera

Temizlenmiş, kusursuz, günahsız.

“Berae” kökü Kur’an’da sıkça geçer (örneğin Tevbe 1: “Beraeun minallâhi…”).

Berkay

Parlayan, güçlü ışık.

Kur’an’da geçmez ama “berk” kökü “şimşek, parıltı” anlamında kullanılır (örneğin Bakara 19).

İsim

Anlamı

Kur’an’daki Yeri / Açıklama

Câlût

Güçlü, dev yapılı savaşçı.

Bakara Sûresi 249-251. âyetlerde geçer; İsrailoğullarıyla savaşan düşman hükümdar. Talut tarafından yenilmiştir.

Câbir

İyileştiren, telafi eden; aynı zamanda sahabe ismidir.

Câbir bin Abdullah, Peygamberimizin meşhur sahabelerindendir.

Cebrâil (Cibrîl)

Allah’ın kuvveti; vahiy meleği.

Kur’an’da birçok yerde geçer (örneğin Bakara 97-98, Tahrim 4). Peygamberlere vahyi getiren melektir.

Cebbâr

Güç sahibi, zorlayıcı kudret.

“El-Cebbâr” Allah’ın 99 isminden biridir; aynı zamanda “güçlü ve onarıcı” anlamındadır.

Cemîl

Güzel, zarif, hoş davranışlı.

“Cemîl” kelimesi Kur’an’da “sabrun cemîl” (güzel sabır) ifadesiyle geçer (Yusuf 18, 83). İsim olarak “güzel ahlâklı” anlamındadır.

Cemâl

Güzellik, zarafet.

“Cemâl” kelimesi Kur’an’da Allah’ın yarattığı güzellikleri anlatan kavram olarak geçer; “el-Cemîl” Allah’ın sıfatıdır.

Cevâd

Cömert, eli açık.

“Cûd” kökü Kur’an’da “vermek, lütfetmek” anlamında kullanılır. İsim olarak “Allah’ın lütfu bol olan kul” demektir.

Cevdet

Asalet, olgunluk, güzellik.

Kur’an’da geçmez; “cevdet” kelimesi Arapçada “en güzel niteliklere sahip olma” anlamındadır.

Celâl

Yücelik, büyüklük, heybet.

“Zü’l-celâli ve’l-ikrâm” ifadesi Rahmân Sûresi’nde geçer; Allah’ın yüceliğini anlatır.

Celîl

Ulu, yüce.

“El-Celîl” Allah’ın 99 isminden biridir; “ululuk sahibi” anlamına gelir.

Cemşîd

Aydınlık, ışık saçan.

Kur’an’da geçmez, fakat Farsça kökenli bir isimdir; “nur, parlaklık” anlamında kullanılır.

Câsim

Sağlam, güçlü vücutlu.

Kur’an’da geçmez; Arapça “cism” (beden) kökünden türemiştir.

Cemaleddin

Dinin güzelliği.

Kur’an’da doğrudan geçmez; “Cemâl” ve “Din” kelimelerinin birleşiminden oluşur. Manevî bir isimdir.

Cüneyt

Küçük asker, yiğit.

Kur’an’da geçmez; “Cünd” (ordu) kelimesinden türetilmiştir. “Cündullah” (Allah’ın ordusu) ifadesi Kur’an’da geçer (Saff 4).

Cihad

Gayret, mücadele.

Kur’an’da defalarca geçer; “Allah yolunda mücadele” anlamındadır. İsim olarak “azimli, gayretli” demektir.

Cihangir

Dünyaya hükmeden, cesur.

Kur’an’da geçmez; Farsça kökenli olup “cihan” (dünya) ve “gir” (sahip olan) birleşimidir.

Cihân

Dünya, âlem.

“Cihân” kelimesi Kur’an’da bu şekilde geçmez; “âlemîn” (alemler) ifadesi aynı kökten gelir.

Cum‘a

Toplanma, birleşme.

Kur’an’da “Cuma” Sûresi vardır; “toplanma günü” anlamındadır. İsim olarak “birlik, cemiyet” manası taşır.

İsim

Anlamı

Kur’an’daki Yeri / Açıklama

Dâvûd (Davud)

Sevgili, aziz; adaletli hükümdar.

Kur’an’da birçok yerde geçer (Bakara 251, Sâd 17). Allah tarafından “zikir, hikmet ve güzel ses” verilmiştir.

Dârim

Olgun, dengeli, düzenli.

Kur’an’da geçmez; “derm” kökünden gelir, “düzen kuran, onaran” anlamındadır.

Dâim

Sürekli, devam eden.

“Dâim” kelimesi Kur’an’da (Nûr 36) “daim zikreden” anlamında geçer. Allah’ın nimetinin devamını da simgeler.

Dâniş

Bilgi, hikmet.

Kur’an’da geçmez ama “ilim” anlamında kullanılır; kökeni “dâneşmend” (bilge kişi).

Dâr

Ev, yurt, barınak.

Kur’an’da birçok yerde geçer: “Dârü’s-selâm” (barış yurdu, Cennet) (Yunus 25).

Dârek

Dâru’l-mülk sahibi, yöneten.

“Dâr” kökünden gelir, “idare eden” anlamındadır.

Deyyân

Hesap soran, yargılayan.

Kur’an’da geçmez ama “yawmü’d-dîn” (din günü, hesap günü) ifadesiyle bağlantılıdır. Allah’ın sıfatlarından “ed-Deyyân” hadîslerde geçer.

Delil

Yol gösterici, rehber.

Kur’an’da “delîl” kelimesi geçmez ama aynı anlamdaki “hüdâ” (rehberlik) sıkça yer alır; delil “hakikate götüren işaret”tir.

Dünyâ

Yakın olan, geçici hayat.

Kur’an’da çok sayıda kez geçer; “bu dünya hayatı” ifadesiyle insanlara geçiciliği hatırlatır. Erkek ismi olarak “fani hayatı hatırlatan” anlamında kullanılır.

Dihye (Dihyetü’l-Kelbî)

Güzel yüzlü sahabe, Cebrâil’in suretinde göründüğü kişi.

Kur’an’da adı geçmez ama İslam tarihinde sahabe olarak bilinir; ismi “soylu, temiz” anlamındadır.

Dârûn

Yakın, iç içe; iç kısımda bulunan.

Kur’an’da “dâr” kelimesinden türetilen “ev, yurt” anlamındadır.

Deylem

Güçlü, dayanıklı, dirayetli.

Kur’an’da geçmez; Farsça kökenli olup “cesur, savaşçı” anlamı taşır.

İsim

Anlamı

Kur’an’daki Yeri / Açıklama

Eyyûb (Eyyub)

Sabreden, dayanıklı.

Enbiyâ Sûresi 83 ve Sâd Sûresi 41’de geçer. Büyük sıkıntılara sabırla direnen peygamberdir. “Sabır” kavramının sembolüdür.

Elyesa (Elyesa‘)

Allah’ın yardım ettiği, kurtarıcı.

Sâd 48 ve En‘âm 86’da geçer. İlyas Peygamber’in halefi olarak zikredilir.

Emin

Güvenilir, emin kişi.

Kur’an’da “Emin belde” (Tin 3) ve “Emin peygamber” (Şuarâ 107) ifadelerinde geçer. Dürüst ve güvenilir anlamındadır.

Ebû Bekir

İlk iman eden, sadık dost.

Kur’an’da ismi geçmez ama tarihî olarak Peygamberimizin en yakın dostudur. “Sıddîk” lakabıyla anılır.

Ercûm

Yücelik, yüksek mevki.

“Receme” kökünden gelir, Kur’an’da “recme” (taşlama) fiili geçer ama isim olarak kullanılmaz; mecazen “yüksek mertebe” anlamında kullanılır.

Ebû Hureyre

Kediciğin babası, şefkatli kişi.

Kur’an’da geçmez, sahabe ismidir; “rahmetli, merhametli” anlamında mecazîdir.

Ebû Talib

Talep edenin babası; cömert, destekçi.

Kur’an’da geçmez, ancak Peygamberimizin amcası ve himayecisidir. “Talebe” kökü Kur’an’da sıkça geçer.

Ebû Zerr

Yardımcı, destekçi, cömert.

Kur’an’da geçmez; “zer” (zerre) kelimesi Kur’an’da çok geçer. Ebû Zerr Gıfârî, ilk Müslümanlardan biridir.

Ebû Leheb

Alevin babası.

Tebbet Sûresi’nde geçer; kibir ve inkârla anılan olumsuz bir karakterdir.

Ebû Süfyan

Soylu, güçlü, tartışma sahibi.

Kur’an’da geçmez; tarihî bir şahsiyettir, sonradan İslam’a girmiştir.

Ehsan (İhsan)

Güzellik, iyilik, Allah’ı görüyormuşçasına yaşamak.

“İhsan” kavramı Kur’an’da sıkça geçer (örneğin Nahl 90). İsim olarak “iyilik eden” demektir.

Ercan

Canı yüce olan, ruhu yüksek.

Kur’an’da geçmez, fakat “ruh, nefs” gibi kavramlarla ilişkili bir isimdir.

Enes

Samimi, dostane, insanlarla iyi geçinen.

Kur’an’da doğrudan geçmez, ama “üns” (yakınlık) kökünden gelir. “Ünsiyet kuran” anlamında.

Eminullah

Allah’ın emin kıldığı, korunan kişi.

“Emin” kelimesi Kur’an’da geçer; “Allah’ın emin kıldığı” anlamında birleşik bir isimdir.

Enver

Aydınlık, nurlu, parlak.

Kur’an’da geçmez, ama “nur” kelimesi onlarca defa geçer (Nur Sûresi 35).

Esat (Es‘ad)

En mutlu, bahtiyar.

Kur’an’da doğrudan geçmez, fakat “saîd” kökü (mutlu olan) Kur’an’da sıkça kullanılır.

Ecr (Ecir)

Karşılık, mükâfat, ödül.

Kur’an’da çok sık geçer (örneğin Ahzâb 35, Zilzâl 7). İsim olarak “Allah’tan mükâfat uman” anlamındadır.

Ercüment

Saygıdeğer, itibarlı.

Kur’an’da geçmez; Arapça “ikrâm” ve “izzet” kavramlarına yakın anlam taşır.

İsim

Anlamı

Kur’an’daki Yeri / Açıklama

Fâtih

Fetheden, açan, başlangıç yapan.

“Feth” kökü Kur’an’da çok geçer (örneğin Nasr 1: “İzâ câe nasrullâhi ve’l-feth”). Fâtih ismi, zaferi ve öncülüğü simgeler.

Furkan

Hak ile batılı ayıran.

Kur’an’da hem bir sûre adı hem de Kur’an’ın kendisi için kullanılan bir isimdir (Furkan 1). “Ayırıcı ölçü” anlamındadır.

Firavun

Mısır’ın zalim hükümdarı.

Kur’an’da sıkça geçer; kibir ve inkârın sembolüdür (örneğin Kasas 38). Olumsuz anlamlıdır, isim olarak önerilmez.

Feyzullah

Allah’ın bolluğu, bereketi.

“Feyz” kökü Kur’an’da geçmez ama “fazl” (bolluk, lütuf) köküyle bağlantılıdır. Manevî isimdir.

Fazl (Fazıl)

Lütuf, iyilik, üstünlük.

Kur’an’da çok kez geçer (örneğin Nur 21: “Allah’ın fazlı olmasaydı…”). Allah’ın ihsanını simgeler.

Ferid

Eşsiz, benzersiz.

Kur’an’da geçmez, ancak “ferd” kökü Allah’ın “el-Vâhidü’l-Ahad” sıfatıyla yakın anlam taşır.

Faris

Atlı, yiğit, cesur.

Kur’an’da geçmez, fakat Arapça kökenli olup “savaşçı, kahraman” anlamındadır.

Faruk

Doğruyu yanlıştan ayıran.

Kur’an’da doğrudan geçmez, ancak “Furkan” köküyle bağlantılıdır. Hz. Ömer’in lakabıdır.

Feyyaz

Bereketli, cömert, bolluk sahibi.

“Feyz” köküyle bağlantılı; Allah’ın rahmetini temsil eder.

Fethi / Fethullah

Allah’ın yardımıyla fetih, zafer.

“Feth” Kur’an’da zafer anlamında sıkça geçer (Fetih 1: “Şüphesiz biz sana apaçık bir fetih verdik”).

Ferhan

Sevinçli, mutlu.

“Ferah” kökü Kur’an’da geçer (örneğin Kasas 76: “Kârûn kavmine karşı böbürlendi, Allah şımarıkları sevmez”). “Ferhan” olumlu anlamda “sevinen” demektir.

Fehim

Anlayışlı, zeki.

Kur’an’da geçmez ama “fehm” (anlamak) kökü Arapça’da ilimle ilişkilidir.

Firas

Sezgi, basiret.

Kur’an’da geçmez, ama “basîra” (basiret) köküyle aynı anlam alanına girer.

Fikret

Düşünce, tefekkür.

“Fikr” kökü Kur’an’da defalarca geçer (örneğin Âl-i İmrân 191). “Düşünen, akleden” demektir.

Firaset

Derin anlayış, gönül gözü.

Kur’an’da “basîra” ve “furkan” kavramlarıyla yakın anlamdadır.

Faik

Üstün, değerli.

“Fvk” kökü Kur’an’da geçer; “üstte olmak, üstün kılmak” anlamında. (Bakara 47: “Sizi âlemlere üstün kıldık.”)

Fadıl

Erdemli, faziletli, üstün.

“Fazl” kökünden gelir; Kur’an’da Allah’ın fazlı ve lütfu çokça anılır.

İsim

Anlamı

Kur’an’daki Yeri / Açıklama

Gaffâr

Bağışlayan, çok affeden.

“El-Gaffâr” Allah’ın 99 isminden biridir; (Nûh 10) “Rabbinizden mağfiret dileyin; çünkü O çok bağışlayıcıdır.”

Gafûr

Affedici, bağışlayan.

“El-Gafûr” Allah’ın isimlerindendir; Kur’an’da birçok kez geçer (örneğin Nisa 23, Zümer 53).

Gani (Ganîy)

Zengin, her şeyden müstağni olan.

“El-Ganî” Allah’ın isimlerinden biridir; “Hiç kimseye muhtaç olmayan” (Fâtır 15).

Gıyas (Gıyâs)

Yardım, destek, kurtuluş.

Kur’an’da kök olarak geçmez, ama “istiğâse” (yardım istemek) kelimesi aynı kökten gelir (Enfâl 9). “Yardım eden” anlamında güzel bir isimdir.

Gulâm

Genç delikanlı, hizmet eden genç.

Kur’an’da birkaç yerde geçer (örneğin Kehf 80, Zâriyât 24). Meleklerin “gulâm” müjdesi verdiği peygamberlerden bahsedilir.

Gadir (Kadir / Gadır)

Kıymetli, kudret sahibi.

“Kadir” Kur’an’da çok sık geçer; “El-Kadir” Allah’ın isimlerindendir (Hadîd 2). “Gadir” telaffuzu bölgesel bir varyanttır.

Gali (Gâlî)

Değerli, kıymetli, yüksek.

Kur’an’da doğrudan geçmez; “ulvî” ve “aliyy” kavramlarıyla anlam yakınlığı vardır.

Gâlib

Üstün gelen, galip olan.

“Galebe” kökü Kur’an’da geçer (Yusuf 21: “Allah emrinde gâlibtir”). Allah’ın kudretini simgeler.

Gazali

Tez düşünceli, çevik, bilge.

Kur’an’da geçmez; Arapça “gazel” kökünden gelir, aynı zamanda İmam Gazâlî’nin ismidir.

Gazi

Allah yolunda mücadele eden, savaşçı.

Kur’an’da doğrudan geçmez, fakat “cihad” kavramı ile aynı anlam alanına sahiptir.

Gürkan

Kuvvetli soy, asil nesil.

Kur’an’da geçmez; Türkçe-Farsça kökenlidir, ancak “kavm” (toplum, soy) kavramıyla benzer anlam taşır.

Güney

Sıcak, parlak yön; mecazen “aydınlık kalpli”.

Kur’an’da geçmez, ancak yön ve yönelim kavramları “şimal” ve “yemin” olarak geçer (Rahmân 17).

Gıyasettin

Dinin yardımcısı, dine destek veren.

Kur’an’da geçmez; birleşik isimdir, “gıyas” (yardım) + “din” kelimelerinden oluşur.

İsim

Anlamı

Kur’an’daki Yeri / Açıklama

Hârûn (Harun)

Yüce, saygıdeğer.

Kur’an’da birçok kez geçer (örneğin Tâhâ 30). Hz. Musa’nın kardeşi ve yardımcısıdır.

Hûd

Doğru yol rehberi.

Ad kavmine gönderilen peygamberdir; bir sûre adı da Hûd’dur. (Hûd 1)

Hâmân

Firavun’un veziri; kibirli bir figür.

Kasas 6 ve diğer sûrelerde geçer; Firavun’la birlikte inkâr edenlerden.

Hâbil

Hz. Âdem’in oğlu; iyilikle anılan kişi.

Mâide 27–31’de geçer; kardeşi Kâbil tarafından öldürülmüştür.

Hâfız

Koruyan, muhafaza eden.

“Hıfz” kökü Kur’an’da sıkça geçer (örneğin Yusuf 64). Allah’ın isimlerinden “el-Hafîz”dir.

Hakîm

Bilge, hikmet sahibi.

“El-Hakîm” Allah’ın 99 isminden biridir; “her işinde hikmet bulunan.” Kur’an’da onlarca kez geçer.

Halîl

Dost, yakın.

Hz. İbrahim için “Allah İbrahim’i dost edindi” (Nisâ 125) buyurulur.

Halid (Hâlid)

Ebedî, kalıcı.

Kur’an’da “hâlidîne fîhâ” (ebedî kalacaklar) ifadesinde geçer. Anlamı “ölümsüz, kalıcı.”

Hamîd

Övülmüş, hamde layık.

“El-Hamîd” Allah’ın isimlerindendir (İbrahim 8). Aynı kökten “Muhammed” ve “Ahmed” isimleri de türemiştir.

Hamza

Güçlü, cesur, yiğit.

Kur’an’da geçmez; Arapça “şiddet, güç” anlamına gelir. Hz. Hamza Peygamberimizin amcasıdır.

Hasan

Güzel, iyilik sahibi.

Kur’an’da “ahsene” kökü sıkça geçer. Hz. Ali’nin oğlunun ismidir; “en güzel davranış” anlamı taşır.

Hüseyin

Küçük güzel, iyiliğin timsali.

Kur’an’da geçmez; “Hasan” kelimesinin küçültülmüş biçimidir. Hz. Ali’nin küçük oğlunun ismidir.

Hârun Reşîd

Dindar, adaletli lider.

Kur’an’da geçmez, tarihî bir halife ismidir; Hârûn ismiyle bağlantılıdır.

Hâdî

Yol gösteren, rehberlik eden.

“El-Hâdî” Allah’ın isimlerindendir; (Furkan 31) “Allah en doğru yola iletir.”

Haydar

Aslan, yiğit.

Kur’an’da geçmez; Hz. Ali’nin lakabıdır. “Cesur ve koruyucu” anlamındadır.

Hâşim

Paylaştıran, bölen, cömert.

Kur’an’da doğrudan geçmez; Peygamberimizin dedesinin ismidir. “Pay eden” anlamındadır.

Hâtim

Son, mühürleyen.

“Hâtime” (son) kavramı Kur’an’da geçer; “tamamlayan, bitiren” anlamındadır.

Hârun

Aynı anlamda Hârûn’un farklı yazımı.

Tâhâ 30’da geçer.

Hâris

Çalışkan, gayretli.

“Hars” (ürün yetiştiren) kökü Kur’an’da geçer (Bakara 223). “Emek veren” anlamındadır.

Hâfizullah

Allah tarafından korunan.

“Hıfz” kökü Kur’an’da sıkça geçer; koruma manasında birleşik isimdir.

Hayy

Diri, ezelî, ölümsüz.

“El-Hayy” Allah’ın 99 isminden biridir (Bakara 255 – Âyetü’l-Kürsî).

Hüda

Doğru yol, rehberlik.

“Hudâ” kelimesi Kur’an’da “hidayet” anlamında sıkça geçer. İsim olarak “doğruyu gösteren” manasındadır.

Hilmi

Yumuşak huylu, sabırlı.

“Hilm” kökü Kur’an’da geçer; Allah’ın isimlerinden “el-Halîm”dir. İsim olarak “sabırlı, ağırbaşlı.”

Halim

Yumuşak huylu, sabırlı.

“El-Halîm” Allah’ın isimlerinden biridir (Bakara 225).

Hızır (Khidr)

Yeşil, dirilik sembolü, bilge kul.

Kur’an’da doğrudan adı geçmez, Kehf Sûresi 65–82’de anlatılan “ilim sahibi kul” olarak kabul edilir.

İsim

Anlamı

Kur’an’daki Yeri / Açıklama

İbrâhîm (İbrahim)

Rahmet babası, Allah’ın dostu.

Kur’an’da adı en çok geçen peygamberlerden biridir. (Bakara 124, En‘âm 74). Tevhid mücadelesiyle bilinir.

İsmâîl (İsmail)

Allah işitir.

Kur’an’da birçok sûrede geçer (Bakara 125, Meryem 54). Hz. İbrahim’in oğlu, teslimiyetin sembolü.

İshâk (İshak)

Gülümseyen, tebessüm eden.

Kur’an’da (Bakara 136, En‘âm 84) geçer; Hz. İbrahim’in oğlu, Hz. Yakup’un babası.

İdrîs (İdris)

Okuyan, bilen, ilim sahibi.

Kur’an’da iki yerde geçer (Meryem 56, Enbiyâ 85). Sabır ve ilimle anılan peygamberdir.

İlyâs (İlyas)

Yüceltilmiş, seçkin.

Kur’an’da En‘âm 85 ve Sâffât 123’te geçer. İsrailoğullarına gönderilen peygamber.

İsa (Îsâ)

Barış, huzur; Allah’ın kelimesi.

Kur’an’da Meryem 34, Âl-i İmrân 45 gibi birçok yerde geçer. Hz. Meryem’in oğlu, mucizelerle gönderilen peygamber.

İhsan

Güzellik, iyilik, Allah’ı görüyormuşçasına yaşamak.

Kur’an’da sıkça geçer (Nahl 90, Lokman 14). “En güzel davranış” anlamındadır.

İman

İnanç, güven.

Kur’an’ın ana kavramıdır. “İman edenler” ifadesi yüzlerce kez geçer. İsim olarak “inanç sahibi.”

İrfan

Bilgi, sezgi, derin kavrayış.

Kur’an’da geçmez, ama “marifet” ve “ilim” kökleriyle bağlantılıdır. “Hakikati bilen kişi.”

İzzet

Onur, şeref, yücelik.

“İzzet” kelimesi Kur’an’da Allah’a, Peygamber’e ve müminlere ait bir sıfat olarak geçer (Münafıkûn 8).

İmtihan

Sınama, denenme.

Kur’an’da sıkça geçer (Ankebut 2). “İnsan imtihan için yaratılmıştır.” anlamıyla.

İvaz

Karşılık, bedel.

“Ivz” kökü Kur’an’da “karşılık vermek” anlamında geçer (Rahmân 60).

İzzeddin

Dinin onuru, izzeti.

Kur’an’da “izzet” geçer, “din” kavramıyla birleşerek güçlü bir manevî isim oluşturur.

İsim

Anlamı

Kur’an’daki Yeri / Açıklama

Kâbil

Hz. Âdem’in oğlu; kardeşini öldüren kişi.

Mâide 27–31’de geçer. İlk cinayeti işleyen kişi olarak anılır.

Kârûn (Karun)

Zengin, malıyla övünen.

Kasas 76–81’de geçer. Zenginliğiyle kibirlenen ve helâk edilen kişi.

Kâsim

Paylaştıran, bölen.

Kur’an’da doğrudan geçmez; ancak “kaseme” (yemin etti, pay etti) kökü geçer. Peygamberimizin oğlunun ismidir.

Kadir (Kâdir)

Kudret sahibi, gücü yeten.

“El-Kadir” Allah’ın isimlerindendir (Hadîd 2, En‘âm 65). Aynı zamanda “Kadir Gecesi” (Leyletü’l-Kadr) Kur’an’da geçer.

Kâzım

Öfkesini yenen, sabırlı.

Kur’an’da doğrudan isim olarak geçmez, ancak “kâzımîne’l-gayz” (öfkesini yenenler) ifadesi Ali İmran 134’te geçer.

Kâri (Kârî)

Okuyucu, Kur’an’ı tilavet eden.

“Kırâet” kökü Kur’an’da çok sık geçer (Alak 1: “İkra’ – Oku!”). Kârî, Kur’an okuyan kişiye verilen isimdir.

Kays

Güçlü, cesur, kararlı.

Kur’an’da geçmez; Arapça kökenli, “katılık, sertlik” anlamında mecazî olarak kullanılır.

Kâmil

Olgun, kusursuz.

“Kemâl” kökü Kur’an’da “tamamlanma” anlamında geçer (Mâide 3: “Bugün dininizi kemale erdirdim.”).

Kerîm

Cömert, değerli, asil.

“El-Kerîm” Allah’ın isimlerindendir (İnfitar 6). Ayrıca “Kur’an-ı Kerîm” ifadesiyle geçer.

Kuddûs

Kutsal, pak, tertemiz.

“El-Kuddûs” Allah’ın isimlerindendir (Haşr 23).

Kâhır (Kahhâr)

Her şeye galip gelen, dilediğini üstün kılan.

“El-Kahhâr” Allah’ın isimlerindendir (Zümer 4). “Kâhir” formu “gücüyle yenen” anlamındadır.

Kebîr

Büyük, yüce.

“El-Kebîr” Allah’ın isimlerindendir (Sebe 23).

Kuddâme

Cesur, öne geçen.

Kur’an’da geçmez; sahabe ismidir. “Kıdem” (öne geçme) kökünden türetilmiştir.

Kâtip

Yazıcı, yazan kişi.

“Kitâb” kökü Kur’an’da defalarca geçer. Kâtip “yazan, kayıt eden” anlamındadır.

Kemaleddin

Dinin mükemmelliği.

Kur’an’da “kemâl” kökü geçer; birleşik bir isimdir. “Olgun din anlayışı” anlamındadır.

Kasım

Pay eden, bölüştüren.

Kur’an’da “kasame” (bölüştürmek) kökü geçer; adaletli paylaşım anlamındadır.

Kudret

Güç, kuvvet.

Kur’an’da “kudret” anlamında birçok âyet vardır (Bakara 20). Allah’ın kudreti her şeyi kuşatır.

Kâfî

Yeterli, koruyucu.

“El-Kâfî” Allah’ın isimlerindendir; “kullarına yeterli olan.” (Zümer 36).

Kani

Kanaatkâr, memnun.

Kur’an’da geçmez ama “kanâat” kavramı İslâm ahlâkında yer alır.

Kâsım

Pay eden, bölüştüren.

“Kasame” (bölüştürmek) kökü Kur’an’da geçer.

Khalid (Halid)

Ebedî, kalıcı.

Kur’an’da “halidîne fîhâ” ifadesiyle geçer. Arapça yazılış biçimi farklı olsa da “Khalid” olarak da yazılır.

İsim

Anlamı

Kur’an’daki Yeri / Açıklama

Lût (Lut)

Dost, yakın, samimi.

Kur’an’da adı birçok kez geçer (örneğin Hicr 59, A‘râf 80). Kavmine karşı uyarıcı olarak gönderilen peygamberdir.

Lokmân (Lokman)

Hikmet sahibi, bilge kişi.

Kur’an’da adıyla anılan bir sûre vardır (Lokman Sûresi). Oğluna verdiği öğütleriyle bilinir.

Lebbeyk

“Buyur Allah’ım, emrindeyim.”

Kur’an’da geçmez ama hac ibadetinde kullanılan dua ifadesidir. Anlam olarak “itaat eden” manasındadır.

Leys

Güçlü, aslan gibi yiğit.

Kur’an’da geçmez; Arapça’da “aslan” anlamında kullanılır.

Latîf

Lütufkâr, zarif, incelik sahibi.

“El-Latîf” Allah’ın 99 isminden biridir (En‘âm 103). “Her şeyin inceliğini bilen, lütufkâr.”

Lübâb

Öz, saf, temiz akıl.

Kur’an’da “ulû’l-elbâb” (akıl sahipleri) ifadesi çok geçer (Âl-i İmrân 190). “Lübâb” kelimesi buradan gelir; anlamı “öz sahibi, bilge.”

Leyth

Aslan, yiğit.

Kur’an’da geçmez ama Arapça’da kahramanlık sembolüdür. Hz. Ali’nin lakaplarından biridir.

Lazım

Sabit, kararlı, istikrarlı.

Kur’an’da “lazime” (yerleşmiş, kalıcı) köküyle geçer (Tegâbun 11). “Sarsılmaz, istikrarlı” anlamında.

Latifullah

Allah’ın lütufkâr olan kulu.

“El-Latîf” ismiyle bağlantılı birleşik bir isimdir. “Allah’ın inceliğiyle korunan” anlamındadır.

İsim

Anlamı

Kur’an’daki Yeri / Açıklama

Mûsâ (Musa)

Sudan çıkarılan, kurtarıcı.

Kur’an’da en çok adı geçen peygamberdir. (Bakara, A‘râf, Tâhâ vb.) İsrailoğullarını Firavun’un zulmünden kurtarmıştır.

Muhammed

Övülmüş, methedilmiş kişi.

Peygamber Efendimiz’in adı; Kur’an’da dört kez geçer (Âl-i İmrân 144, Ahzâb 40 vb.).

Mustafa

Seçilmiş, saf olan.

Kur’an’da geçmez ama “istifâ” kökü “seçmek” anlamında geçer (Âl-i İmrân 33). Peygamberimizin sıfatıdır.

Mehmet / Mahmud

Övülmüş, hamdedilmiş.

“Hamid” kökünden gelir; “övülmeye layık” anlamında. “Mahmûd” ismi Kur’an’da İsra 79’da geçer.

Mikâil (Mikael)

Rızık meleği.

Bakara 98’de geçer. Allah’ın emirleriyle rızıkları düzenleyen melek.

Mekki

Mekke’ye ait olan.

Kur’an’da doğrudan isim olarak geçmez, ama “Ümmü’l-Kurâ (Mekke)” ifadesiyle bağlantılıdır.

Mehdi

Doğru yola iletilmiş.

Kur’an’da geçmez, ama “hidayet” (doğru yol) kavramından türetilmiştir.

Mümin

İnanan, iman eden.

Kur’an’da defalarca geçer; ayrıca “El-Mü’min” Allah’ın isimlerindendir (Haşr 23).

Mücahid

Cihad eden, mücadele eden.

Kur’an’da “mücahidûn” (cihad edenler) ifadesi geçer (Tevbe 88). “Gayretli, Allah yolunda çalışan.”

Münir

Aydınlatan, ışık saçan.

“Nur” kökünden gelir; Kur’an’da “ay münirdir” (Furkan 61) şeklinde geçer.

Murtaza

Seçilmiş, razı olunan.

Kur’an’da geçmez ama “rıza” kökünden türetilmiştir. Hz. Ali’nin lakaplarından biridir.

Müslim

Teslim olan, Allah’a yönelen.

Kur’an’da sıkça geçer (Âl-i İmrân 102). “Müslüman” kelimesinin köküdür.

Mütekin (Muttaqî)

Takva sahibi, Allah’tan sakınan.

“Muttaqîn” kelimesi Kur’an’da birçok kez geçer (Bakara 2). “Takva ehli” anlamındadır.

Mücahit

Allah yolunda mücadele eden.

“Cihad” kökünden gelir; Kur’an’da (Tevbe 88).

Mübarek

Bereketli, kutsanmış.

Kur’an’da birçok yerde geçer (Sâd 29: “Bu mübarek bir kitaptır.”).

Mahir

Usta, becerikli.

Kur’an’da geçmez, ancak “hikmet” ve “ilim” kavramlarıyla benzer anlam taşır.

Mahmut

Övülmüş, övülmeye layık.

İsra 79’da geçer: “Rabbin seni Makâm-ı Mahmûd’a ulaştıracaktır.”

Mansur

Yardım gören, galip.

“Nasr” kökü Kur’an’da sıkça geçer (Nasr 1). “Allah’ın yardım ettiği.”

Mazhar

Görünen, yansıyan, tezahür eden.

“Zuhûr” kökü Kur’an’da geçer; “açığa çıkmak” anlamındadır.

Melik

Kral, hükmeden.

“El-Melik” Allah’ın isimlerindendir (Haşr 23).

Mümtaz

Seçilmiş, üstün.

Kur’an’da “imtazû” (ayrılın) kökü geçer (Yâsîn 59). “Ayırt edilmiş, seçkin.”

Mazin

Bulut taşıyan, yağmur getiren.

Kur’an’da geçmez ama “rahmet” kavramıyla benzer anlam taşır.

Mevlâ

Dost, koruyucu, sahip.

Kur’an’da birçok kez geçer (Bakara 286). “Allah ne güzel Mevlâ’dır.”

Mete / Mute

Komutan, yönetici.

Kur’an’da geçmez ama Arapça “emir” kökünden türetilmiştir.

Müfid

Faydalı, yararlı.

“Fevâid” köküyle bağlantılı; “yarar sağlayan.”

Müheymin

Gözeten, koruyucu.

“El-Müheymin” Allah’ın isimlerindendir (Haşr 23).

Müdebbir

Tedbirli, planlayan.

Kur’an’da “yüdebbiru’l-emr” (işi tedbirle yöneten) ifadesiyle geçer (Ra‘d 2).

Murtaza

Allah tarafından seçilen.

“Rızâ” köküyle bağlantılı; Hz. Ali’nin lakabıdır.

Muaz

Korunan, Allah’a sığınan.

Kur’an’da geçmez, ama “istiâze” (sığınmak) köküyle bağlantılıdır.

Mübarekullah

Allah’ın bereketiyle kutsanmış.

“Mübarek” kelimesi Kur’an’da (Sâd 29) geçer.

Mahdi

Doğru yola iletilen.

“Hidayet” köküyle bağlantılı, “doğruyu bulan.”

İsim

Anlamı

Kur’an’daki Yeri / Açıklama

Nûh (Nuh)

Sığınan, uzun ömürlü.

Kur’an’da birçok sûrede geçer (örneğin Hûd, Sâffât, Nûh). Tufanla anılan, sabır ve tebliğin sembolü olan peygamberdir.

Nâsır

Yardım eden, destek veren.

“Nasr” kökü Kur’an’da çok sık geçer (örneğin Nasr Sûresi 1). Allah’ın yardımı anlamında.

Nasrullah

Allah’ın yardımı.

“Nasr” (yardım) + “Allah” birleşimidir. Kur’an’da (Saf 13, Nasr 1) geçer.

Naim

Bolluk, huzur, nimet.

“Naîm” Kur’an’da “Cennetü’n-Naîm” (nimetlerle dolu cennet) ifadesiyle geçer (Lokman 8).

Nesim

Hafif esinti, ferahlık.

Kur’an’da geçmez, ama “rîh” (rüzgar) köküyle benzer anlam taşır.

Nedim

Samimi dost, sohbet arkadaşı.

Kur’an’da “nedimîn” (cennet arkadaşları) ifadesiyle ima edilir (Vakıa 23).

Nebil

Akıllı, soylu, anlayışlı.

Kur’an’da geçmez, ancak “nebi” (peygamber) kelimesiyle aynı kökten gelir. “Üstün, bilge kişi.”

Nebi

Peygamber, haber getiren.

Kur’an’da çok kez geçer (Ahzâb 40). “Allah’ın elçisi” anlamındadır.

Nuhman (Nu‘mân)

Rahmet, bereket, nimet.

“Na‘m” kökü “nimet” anlamındadır; Kur’an’da sıkça geçer (Rahman 13).

Nureddin (Nuruddin)

Dinin nuru.

“Nur” kelimesi Kur’an’da çok sık geçer (Nur 35: “Allah göklerin ve yerin nurudur.”).

Nuri

Aydınlık, ışık saçan.

“Nur” kökünden gelir; Kur’an’da “nur” 40’tan fazla defa geçer.

Nasuh

Samimi, içten.

“Tövbe-i nasûh” ifadesi Kur’an’da geçer (Tahrim 8). “Samimi tövbe eden kişi.”

Nizam

Düzen, intizam, sistem.

Kur’an’da “nizam” kelimesi geçmez ama “mîzan” (ölçü, denge) kavramıyla yakın anlam taşır.

Numan (Nu‘man)

Kızıl renkli, bereketli toprak.

Kur’an’da geçmez; kökü “na‘m” (nimet) ile ilişkilidir.

Nedret

Nadirlik, benzersizlik.

Kur’an’da geçmez, Arapça “nadir” kelimesinden türemiştir.

Nasip

Pay, kısmet, takdir edilen şey.

“Nasîb” kelimesi Kur’an’da (Nisâ 32) geçer: “Herkesin kazandığından bir payı vardır.”

Nizar

İnce görüşlü, dikkatli.

Kur’an’da geçmez, “nazar” kökünden gelir; “bakmak, düşünmek” anlamındadır.

Nafi

Faydalı, yararlı.

“El-Nâfi’” Allah’ın isimlerinden biridir; “fayda veren” anlamında.

Nuhail

Sabırlı, güçlü.

Kur’an’da geçmez; Arapça “nehle” (hurma ağacı) kökünden türetilmiştir; mecazen dayanıklı kişi anlamında.

Nihad

Temel, esas, yapı.

Kur’an’da geçmez ama “nehd” kökü “dayanak” anlamındadır.

Nadir

Ender, özel, az bulunan.

Kur’an’da geçmez ama Arapça “enderm” anlamındadır; manevi çağrışımı güçlüdür.

Nusret

Yardım, zafer.

“Nasr” köküyle aynıdır; “yardım” anlamında Kur’an’da geçer (Nasr 1).

Nusayr

Küçük yardımcı, Allah’a bağlı.

Kur’an’da geçmez ama “nasr” kökünden türetilmiştir; “yardımcı” anlamında.

Nevfel

Cömert, bağışlayan.

Kur’an’da geçmez ama “nefl” (fazlalık, hediye) köküyle bağlantılıdır.

Nafiullah

Allah’ın faydalı kıldığı.

“Nâfi’” Allah’ın isimlerinden biri olduğu için birleşik isimdir.

İsim

Anlamı

Kur’an’daki Yeri / Açıklama

Osman

Kuş ismi, yumuşak huylu ve haya sahibi.

Kur’an’da geçmez; ancak Hz. Osman (r.a.), Kur’an’ın toplanmasını sağlayan halifedir. “Osman” kelimesi Arapça “usmân” kökünden gelir, anlamı “nazik, sakin, hayalı.”

Ömer (Umer)

Hayat, ömür, canlılık.

Kur’an’da doğrudan geçmez, ama “ömür” anlamındaki “umr” kökü birçok ayette geçer (örneğin Fâtır 37). Hz. Ömer (r.a.), adalet sembolü halifedir.

Okan

İyi niyetli, anlayışlı, bilge.

Kur’an’da geçmez; Türkçe kökenlidir, ama anlam itibariyle “hakikati anlayan” anlamında kullanılabilir.

Orhan

Soylu lider, erdemli yönetici.

Kur’an’da geçmez; Türkçe kökenli olup “yüce, şanlı bey” anlamındadır. “Or” (asker) + “han” (yönetici).

Oğuz

Soylu, güçlü, cesur.

Kur’an’da geçmez; Türk-İslâm tarihinde yer alan köklü bir addır. “Yiğit, koruyucu” anlamına gelir.

Oktay

Cesur, atılgan, kahraman.

Kur’an’da geçmez; Türkçe kökenlidir ama “gayret” ve “şecaat” kavramlarıyla benzer anlam taşır.

Onur

Şeref, haysiyet, saygınlık.

Kur’an’da doğrudan geçmez; ancak “izzet” (onur, şeref) kavramı aynı anlamı taşır (Münafıkûn 8).

Orçun

Köklü, asaletli.

Kur’an’da geçmez; Türkçe kökenli olup “derin, soylu kişi” anlamındadır.

İsim

Anlamı

Kur’an’daki Yeri / Açıklama

Rûh

Can, yaşam, vahiy meleği (Cebrâil).

Kur’an’da çok kez geçer (İsrâ 85, Şûrâ 52). “Rûhu’l-Emîn” ve “Rûhu’l-Kudüs” ifadeleriyle anılır.

Rıza

Hoşnutluk, memnuniyet.

“Rızâ” kelimesi Kur’an’da sıkça geçer (Tevbe 72). “Allah’ın rızasına ermek” anlamında.

Rahman

Sonsuz merhamet sahibi.

“El-Rahmân” Allah’ın 99 isminden biridir; (Rahman 1). Yalnız Allah için kullanılır.

Rahîm

Esirgeyen, bağışlayan.

“El-Rahîm” Allah’ın isimlerinden biridir; Fâtiha Sûresi’nde geçer.

Rauf

Şefkatli, merhametli.

“El-Raûf” Allah’ın isimlerinden biridir (Tevbe 117). Aynı zamanda bir insan ismi olarak da kullanılır.

Raufullah

Allah’ın şefkatli kıldığı.

“Raûf” köküyle bağlantılı birleşik isimdir.

Rabbânî

Allah’a bağlı, ilim sahibi.

Kur’an’da geçer (Âl-i İmrân 79). “Rabbine yakın, din âlimi.”

Rasûl

Elçi, peygamber.

Kur’an’da yüzlerce kez geçer (örneğin Âl-i İmrân 144). “Allah’ın gönderdiği elçi.”

Rıfat (Rif‘at)

Yücelik, yükseklik.

“Ref‘a” kökü Kur’an’da geçer (Mücadele 11: “Allah iman edenlerin derecelerini yükseltir”).

Rif‘atullah

Allah’ın yücelttiği.

“Ref‘a” (yükseltmek) kökünden türetilmiştir.

Raşid (Râşid)

Doğru yolda olan, olgun.

“Rüşd” kökü Kur’an’da geçer (Kehf 66: “Bana doğru yolu öğret”). “El-Râşid” Allah’ın isimlerindendir.

Râşidüddin

Dinin doğru yolunda olan.

“Rüşd” ve “din” kavramlarının birleşiminden türetilmiştir.

Rasih

Sağlam, köklü iman sahibi.

“Rüsûh” kökü Kur’an’da geçer (Âl-i İmrân 7: “İlimde derinleşenler”).

Rasihuddin

Dinde derinleşmiş, sağlam inançlı.

“Rasih” ve “din” kelimelerinin birleşiminden oluşur.

Rıdvan (Rıdwân)

Allah’ın rızası, hoşnutluğu.

Kur’an’da geçer (Tevbe 72). “Allah onlardan razı, onlar da Allah’tan razıdır.”

Râzı

Hoşnut, memnun, teslim olmuş.

“Rızâ” kökünden gelir; Kur’an’da “radıyallâhu anhum” (Allah onlardan razı oldu) ifadesiyle geçer.

Râzık

Rızık veren.

“El-Razzâk” Allah’ın isimlerinden biridir (Zâriyât 58). “Râzık” formu “rızık sağlayan” anlamındadır.

Rızkullah

Allah’ın rızkı.

“Rızk” kelimesi Kur’an’da çok sık geçer (Bakara 3). “Allah’ın verdiği nimet.”

Reşîd

Olgun, doğru yolda olan.

“Rüşd” köküyle bağlantılıdır; Kur’an’da “reşîd” sıfatı doğru yolu gösteren anlamında geçer (Hûd 78).

Rıdvanullah

Allah’ın hoşnutluğu.

“Rıdvan” kelimesinin birleşik formudur.

Rûzbih

Hayırlı gün, bereket.

Kur’an’da geçmez, Farsça kökenli olup “iyi vakit, bereketli yaşam” anlamındadır.

Rafi (Râfi‘)

Yücelten, yükselten.

“Ref‘a” kökü Kur’an’da geçer (Mücadele 11). “Yücelten, derecesini artıran.”

Rahşan

Parlayan, ışık saçan.

Kur’an’da geçmez ama “nur” ve “ziyâ” kavramlarına yakın anlam taşır.

Rasim

Çizen, düzenleyen.

Kur’an’da geçmez; Arapça “resm” (biçim, düzen) kökünden gelir.

Ramez

Sembol, işaret.

Kur’an’da “ramz” kökü geçmez ama “âyet” (işaret) kavramıyla benzer anlam taşır.

Raşîdullah

Allah’ın doğru yola ilettiği.

“Rüşd” köküyle bağlantılı birleşik isimdir.

İsim

Anlamı

Kur’an’daki Yeri / Açıklama

Süleyman (Sulaymân)

Barış sahibi, huzurlu hükümdar.

Kur’an’da birçok sûrede geçer (Neml 15, Sâd 30). Davud’un oğlu, adaletli bir peygamberdir.

Salih

Dürüst, erdemli, doğru yolda olan.

Kur’an’da defalarca geçer (A‘râf 73, Şems 11). Salih Peygamber Semûd kavmine gönderilmiştir.

Şuayb (Suayb)

Küçük, zarif, ince.

Kur’an’da birçok yerde geçer (A‘râf 85, Hûd 84). Medyen halkına gönderilen peygamberdir.

Sâbir (Sabır)

Sabırlı, dayanıklı.

“Sabır” kavramı Kur’an’da yüzlerce kez geçer (Bakara 153). “El-Sabûr” Allah’ın sıfatlarından biridir.

Sabri / Sabrullah

Allah için sabırlı olan.

“Sabır” köküyle bağlantılıdır.

Saffet

Seçilmiş, saf, temiz.

“Saf” kökü Kur’an’da geçer (Sâffât 1). “Temizlenmiş, arınmış kişi.”

Said 

Mutlu, bahtiyar.

“Saîd” kelimesi Kur’an’da geçer (Hûd 105). “Cennete girecek mutlu kişi.”

Sâdık 

Doğru sözlü, dürüst.

“Sıdk” kökü Kur’an’da sıkça geçer (Ahzâb 23). “El-Sâdık” Allah’ın isimlerinden biridir.

Sadullah

Allah’ın doğru kıldığı, dürüst kulu.

“Sıdk” köküyle bağlantılı birleşik isimdir.

Saffan / Safvan

Düz taş, saf kalpli.

“Safvân” kelimesi Kur’an’da geçer (Bakara 264). “Temiz, sert, net” anlamındadır.

Sakıb

Parlayan, ışık saçan.

“Sekeb” (ışık dökmek) kökünden gelir; Kur’an’da “necmün sâkıb” (parlayan yıldız) ifadesiyle geçer (Târık 3).

Samir (Sâmirî)

Altın buzağıyı yapan kişi.

Kur’an’da geçer (Tâhâ 85). Olumsuz örnektir ama tarihi bir isimdir.

Samed

Hiçbir şeye muhtaç olmayan.

İhlâs Sûresi 2: “Allahü’s-Samed.” Yalnız Allah’a ait bir sıfattır.

Selim

Kalbi temiz, barışçıl.

“Selim kalp” ifadesi Kur’an’da geçer (Şuarâ 89). “Temiz, dürüst kalpli.”

Selman (Salmân)

Barış getiren, güvenilir.

Kur’an’da doğrudan geçmez ama “İslam” kökünden gelir. Hz. Selman-ı Farisî sahabedir.

Semih

Cömert, yumuşak huylu.

“Semah” kökü Kur’an’da geçmez ama “ihsan” kavramıyla yakın anlam taşır.

Semir

Dostane sohbet eden.

Kur’an’da “semer” kökü (meyve) geçer, “Semir” anlam olarak “sohbet arkadaşı.”

Serdar

Lider, önder.

Kur’an’da geçmez, Farsça kökenlidir. “Başkomutan” anlamındadır.

Sezai

Sezgili, anlayışlı.

Kur’an’da geçmez; “basîra” (basiret) kavramıyla anlamdaş.

Sinan

Mızrak ucu, keskin, doğru.

Kur’an’da geçmez ama Arapça kökenli bir isimdir. “Keskin zekâlı, hedefi belli kişi.”

Suheyl

Parlak yıldız.

Kur’an’da doğrudan geçmez ama “necm” (yıldız) kelimesiyle anlamdaş.

Süreyya

Yıldız kümesi (Ülker).

Kur’an’da “necm” kavramı geçer; “Süreyya” gökyüzüyle ilgili bir isimdir.

Süleym

Sağlam, eksiksiz.

“Selâm” kökü Kur’an’da sıkça geçer. “Selametle yaşayan, sağlam kişi.”

Seyfullah

Allah’ın kılıcı.

Kur’an’da geçmez ama “Allah yolunda savaşan yiğit” anlamında, Hz. Halid bin Velid’in lakabıdır.

Seyyid

Efendi, saygıdeğer.

Kur’an’da doğrudan geçmez; ancak “seyyid” kavramı hadislerde “soylu, önder” anlamında kullanılır.

Sabit

Kararlı, sağlam.

“Sebat” kökü Kur’an’da geçer (İbrahim 27). “Allah, iman edenleri sabit sözle sağlamlaştırır.”

Sakıb

Parlayan, delip geçen (ışık).

“Sâkıb” yıldız Kur’an’da geçer (Târık 3).

Sâlim

Kusursuz, eksiksiz, barışçı.

Kur’an’da geçer (Şuara 89). “Kalbi selim” kavramıyla ilişkilidir.

Safer

Yolculuk, sefer.

Kur’an’da doğrudan geçmez ama “seyr” (yolculuk) kökü sıkça geçer.

Saffetullah

Allah’ın seçtiği, temiz kulu.

“Saf” kökü Kur’an’da geçer; “saf, arınmış kişi.”

Samedullah

Allah’a yönelen, muhtaç olmayan.

“Samed” kelimesi İhlâs 2’de geçer; birleşik isimdir.

İsim

Anlamı

Kur’an’daki Yeri / Açıklama

Tâlût

Uzun boylu, güçlü hükümdar.

Kur’an’da Bakara 247–251’de geçer. İsrailoğullarına kral olarak seçilmiştir; Câlût’u yenmiştir.

Tâhâ

“Ey insan” anlamında; Hz. Muhammed’e hitaptır.

Kur’an’da Tâhâ Sûresi’nin ilk kelimesidir. Peygamberimize yönelik bir sesleniştir.

Tûr

Dağ, yücelik.

Kur’an’da sıkça geçer (örneğin Tûr Sûresi 1). Hz. Musa’nın Allah’la konuştuğu dağın adıdır.

Tahsin

Güzelleştirme, övme.

“Husn” kökünden gelir; Kur’an’da “ahsen” (en güzel) formu geçer (Tin 4). “Güzelliği artıran.”

Tahir

Temiz, arınmış.

Kur’an’da geçer (Ahzâb 33). “Arınmış, saf kişi.”

Tayfur

Hızlı, çevik.

Kur’an’da geçmez; Arapça kökenli olup “hareketli, çevik” anlamında.

Tayyib (Tayyip)

Helal, temiz, hoş.

Kur’an’da sıkça geçer (Bakara 172). “Temiz ve güzel olan şeyler” anlamındadır.

Tahâvî

Anlayışlı, sezgili.

Kur’an’da geçmez; “tefehhüm” (anlayış) kavramıyla ilişkilidir.

Tâlib

Arayan, isteyen, talep eden.

Kur’an’da “talebe” kökü geçer; “isteyen” anlamında (Enfâl 64). “İlim arayan kişi.”

Tayyipullah

Allah’ın hoşnut olduğu, temiz kulu.

“Tayyib” kelimesi Kur’an’da sıkça geçer (Nahl 114).

Tavhid (Tevhid)

Birleme, Allah’ı tek kabul etme.

Kur’an’ın özüdür. “Lâ ilâhe illallah” inancını temsil eder.

Tavus

Güzellik, zarafet sembolü.

Kur’an’da geçmez ama Arapça kökenli bir isimdir.

Tarık

Gece gelen, kapı çalan, yıldız.

Kur’an’da Târık Sûresi 1: “Göğe ve târıka andolsun.” Erkek ismi olarak “parlayan yıldız.”

Taylan

Uzun boylu, zarif.

Kur’an’da geçmez; Türkçe kökenlidir ama “güzellik” ve “zarafet” anlamı taşır.

Tevfik

Başarı, Allah’ın yardım etmesi.

Kur’an’da “tevfîk” kelimesi doğrudan geçmez, ancak “tevfîkî illâ billah” (başarı Allah’tandır) ifadesiyle kullanılır.

Tefvik

Uyum, düzen, başarı.

“Fevka” kökünden gelir; “üstün başarı.”

Tazim

Saygı, yüceltme.

Kur’an’da geçer (Hac 30: “Kim Allah’ın simgelerine tazim gösterirse, bu kalp takvasındandır”).

Tavsîf

Tanımlama, niteleme.

“Sıf” köküyle ilişkilidir; “vasıf” anlamında.

Temel

Dayanak, esas.

Kur’an’da doğrudan geçmez, Türkçe kökenli ama “asad” (temel) kavramıyla anlamdaş.

Tûfan

Büyük su baskını, felaket.

Kur’an’da geçer (Ankebût 14, A‘râf 133). Hz. Nûh’un kıssasında yer alır.

Teymur

Demir gibi güçlü.

Kur’an’da geçmez; Farsça kökenli, “sağlam ve dirayetli” anlamındadır.

Tufanullah

Allah’ın sınavı, büyük imtihan.

“Tûfan” kelimesi Kur’an’da geçer; birleşik isim olarak “ilahi uyarı” anlamındadır.

İsim

Anlamı

Kur’an’daki Yeri / Açıklama

Uzeyr 

Yardımcı, bilge, kitap ehli kişi.

Kur’an’da geçer (Tevbe 30): “Yahudiler, Uzeyr Allah’ın oğludur, dediler.” Hz. Uzeyr, İsrailoğullarına gönderilen bilge bir şahsiyettir.

Uveys (Üveys)

Kurt, sadık dost.

Kur’an’da geçmez; ancak hadislerde geçer. Uveys el-Karanî, Peygamberimiz tarafından övülmüş, manevî bağlılığıyla bilinen sahabedir.

Umar (Ömer)

Ömür, yaşam, diri olmak.

Kur’an’da doğrudan geçmez ama “umr” (ömür) kökü birçok ayette geçer (Fâtır 37). Hz. Ömer (r.a.), adaletle özdeşleşmiştir.

Utbe

Sınır taşı, sağlam duruş.

Kur’an’da geçmez; Arapça “utb” kökünden gelir, “dayanak, sınır noktası” anlamındadır.

Ubeyd

Allah’ın küçük kulu, alçak gönüllü.

“Abd” (kul) kökünden türetilmiştir. Kur’an’da “ibâdullah” (Allah’ın kulları) ifadesi sıkça geçer.

Ubeydullah

Allah’ın küçük, mütevazı kulu.

“Abdullah” isminin mütevazı biçimidir; birleşik isimdir.

Usame (Üsame)

Aslan, cesur, yiğit.

Kur’an’da geçmez ama sahabe ismidir; Peygamberimizin ordusunda genç komutandır.

Umaran

Bereketli, mamur, imar eden.

“İmâr” kökü Kur’an’da geçer (Tevbe 18: “Allah’ın mescitlerini ancak iman edenler imar eder.”).

Ubeydillah

Allah’ın kulu, alçak gönüllü.

“Abd” (kul) kökünden gelir; birleşik isimdir.

Uzza

Güç, kuvvet.

Kur’an’da geçer (Necm 19) — yanlış inançla tapılan bir putun adıdır; olumsuz çağrışımlıdır.

Utayf

Nazik, zarif, ince ruhlu.

Kur’an’da geçmez ama “latîf” köküne anlamca yakın.

Uheyd

Küçük dost, samimi.

“Vahd” (birlik) kökünden türetilmiş bir isimdir; “tek olan Allah’a bağlı” anlamında.

Ukbe

Son, akıbet.

Kur’an’da “ukbâ” kelimesi geçer (Ra‘d 22). “Ahiret, iyi son” anlamındadır.

Uyun

Pınarlar, gözeler.

Kur’an’da sıkça geçer (Nahl 31: “Altlarından ırmaklar akar.”). “Hayat kaynağı” anlamında.

İsim

Anlamı

Kur’an’daki Yeri / Açıklama

Vahîd

Tek, biricik.

“El-Vâhid” Allah’ın 99 isminden biridir (Ra‘d 16). “Bir olan, ortağı bulunmayan.”

Vâhidullah

Allah’ın birliği, teklik.

“Vahid” kelimesinin birleşik formudur; “tevhid” inancını simgeler.

Veli

Dost, yakın, koruyucu.

Kur’an’da birçok kez geçer (Bakara 257). “Allah müminlerin velisidir.”

Veliyyullah

Allah’ın dostu.

“Evliyâullah” (Allah’ın dostları) ifadesi Yunus 62’de geçer.

Vehb (Vahb)

Bağış, armağan.

“Vahb” kökü Kur’an’da geçer (Âl-i İmrân 8: “Bize katından rahmet bağışla.”). “Hediye, lütuf.”

Vehbullah

Allah’ın bağışı.

“Vehb” kökünden türetilmiştir; “Allah’ın ihsan ettiği nimet.”

Veysel

Ulaşan, kavuşan.

Kur’an’da geçmez; “vasl” (ulaşmak, bağ kurmak) kökünden gelir. En bilinen örneği Uveys el-Karanî ile ilgilidir.

Vâsık

Güvenen, itimat eden.

“Vesaka” kökü Kur’an’da geçer (İnfitâr 10). “Güvenilir, emin kişi.”

Vesim

Alımlı, yüzünde güzellik olan.

“Vesm” (nişan, alamet) kökünden gelir.

Vesimullah

Allah’ın güzelliğini taşıyan, temiz yüzlü.

“Vesm” köküyle anlamca birleşik bir isimdir.

Vâsıl

Ulaşan, kavuşan.

“Vasl” (bağ kurmak, kavuşmak) kökü Kur’an’da (Rahman 54) ima edilir. “Rahmete kavuşan.”

Vâsıf

Niteleyen, tanımlayan.

“Sıf” (vasıf) kökü Kur’an’da geçer; “vasıflı, tarif eden.”

Vazıh

Açık, net, berrak.

Kur’an’da “beyyinât” (açık deliller) kavramıyla ilişkilidir.

Vakar

Ağırbaşlılık, ciddiyet.

Kur’an’da geçer (Nur 63). “Ağırbaşlı, vakarlı kişi.”

Vakkas

Keskin nişancı, savaşçı.

Kur’an’da geçmez; sahabe ismidir (Sa’d bin Ebi Vakkas). “Hedefini vuran kişi.”

Vefa

Sadakat, sözünde durmak.

Kur’an’da “vefa” kökü geçer (İsrâ 34: “Ahdinize vefa gösterin.”). “Sözünü tutan, sadık kişi.”

Vefik

Uyumlu, başarılı.

“Tevfik” kökünden gelir; “Allah’ın muvaffak ettiği kişi.”

Vezir

Yardımcı, yönetici.

Kur’an’da geçer (Tâhâ 29: “Ailemden bana bir vezir ver, kardeşim Hârûn’u.”). “Destekçi, akıl danışılan.”

Vazifullah

Allah’ın görevlendirdiği.

“Vazife” (görev) kökünden gelir; “ilahi sorumluluk taşıyan.”

Vasfi

Özelliğiyle öne çıkan, vasıflı.

“Sıf” köküyle bağlantılıdır; “niteleyici” anlamında.

İsim

Anlamı

Kur’an’daki Yeri / Açıklama

Yûsuf (Yusuf)

Allah’ın artırdığı, çoğalttığı.

Kur’an’da Yusuf Sûresi’nde geçer. Güzelliği, iffeti ve sabrıyla anılan peygamberdir.

Yahyâ (Yahya)

Dirilik, canlılık, yaşam.

Kur’an’da geçer (Meryem 7). Hz. Zekeriyya’nın duasıyla doğan peygamberdir.

Yûnus (Yunus)

Güvercin, huzur ve teslimiyet sembolü.

Kur’an’da Yunus Sûresi’nde geçer. Balığın karnında sabırla dua eden peygamberdir.

Yâkub (Yakup)

İz süren, sabırlı, sebatkâr.

Kur’an’da birçok yerde geçer (Yusuf 6). Hz. Yusuf’un babasıdır.

Yuşa (Yûşa‘ bin Nûn)

Kurtuluş, yardım.

Kur’an’da doğrudan adı geçmez ama Kehf 60’ta “Musa’nın genci” olarak anılır. Hz. Musa’nın öğrencisi ve halefidir.

Yezîd (Yazid)

Artan, çoğalan, bereketli.

Kur’an’da “yezîdullâhu” (Allah artırır) kökü geçer (Bakara 261). İsim olarak “Allah’ın artırdığı” anlamındadır.

Yakîn

Kesin bilgi, sarsılmaz iman.

Kur’an’da geçer (Hicr 99: “Yakîne kadar Rabbine ibadet et.”). “Tam inanç, kesin kanaat.”

Yâsir

Kolaylık sağlayan, yumuşak huylu.

Kur’an’da “yüsr” (kolaylık) kökü geçer (İnşirah 5). Hz. Ammar bin Yâsir’in babasının ismidir.

Yümn

Bereket, uğur, saadet.

Kur’an’da geçmez ama “meymenet” (bereket) kavramıyla bağlantılıdır.

Yüsr

Kolaylık, rahmet.

Kur’an’da geçer (İnşirah 5: “Her zorlukla birlikte bir kolaylık vardır.”). “Rahatlık, kolaylık.”

Yasin (Yâsîn)

“Ey insan” anlamında, Hz. Muhammed’e hitap.

Kur’an’da Yâsîn Sûresi’nde geçer. Peygamberimize sesleniştir.

Yadullah

Allah’ın eli, kudreti.

Kur’an’da geçer (Fetih 10: “Allah’ın eli onların ellerinin üzerindedir.”). “Allah’ın kudreti, himayesi.”

Yekta

Eşi benzeri olmayan, tek.

Kur’an’da doğrudan geçmez ama “Vahid” (tek) kavramıyla anlamca eşdeğerdir.

Yahdî

Doğru yola ileten.

“Hüdâ” (hidayet) kökü Kur’an’da sıkça geçer (Bakara 213). “Doğruya kılavuzluk eden.”

Yasînullah

Peygamberimize ithafen “Allah’ın hitabına mazhar olan” anlamında.

Yâsîn kelimesinden türetilmiştir.

Yârub

Asil, soylu Arap.

Kur’an’da geçmez; tarihî bir isimdir, “Yarub bin Kahtan” Arapların atası olarak anılır.

Yâsiruddin

Dini kolaylaştıran, huzurlu olan.

“Yüsr” (kolaylık) ve “din” birleşiminden oluşur.

Yekdil

Tek yürek, samimi.

Kur’an’da geçmez, Farsça kökenli ama “ihlas” kavramıyla anlamca benzer.

Yüsri

Kolaylık sahibi, zorluklara direnen.

“Yüsr” kökü Kur’an’da (İnşirah 5) geçer.

İsim

Anlamı

Kur’an’daki Yeri / Açıklama

Zekeriyyâ (Zekeriya)

Allah’ın hatırladığı, duasına icabet ettiği.

Kur’an’da birçok yerde geçer (Meryem 2, Enbiyâ 89). Hz. Yahyâ’nın babası, dua ve sabır timsali peygamberdir.

Zeyd (Zayd)

Artış, bereket, bolluk.

Kur’an’da Ahzâb 37’de geçer. Hz. Muhammed’in evlatlığı olan sahabedir.

Zülkifl

Sorumluluk sahibi, adaletli.

Kur’an’da Enbiyâ 85 ve Sâd 48’de geçer. Sabır ve dürüstlükle anılan peygamberdir.

Zülkarneyn

İki çağın / iki yönün sahibi.

Kehf 83–98’de geçer. Güçlü bir hükümdar ve adalet sembolüdür.

Zübeyr

Cesur, yiğit.

Kur’an’da geçmez; ancak Hz. Zübeyr bin Avvâm, Peygamberimizin yakın sahabesidir. “Aslan gibi yiğit” anlamındadır.

Zafir

Galip gelen, kazanan.

Kur’an’da geçmez ama “zafer” (fetih, başarı) kavramı sıkça geçer (Nasr 1).

Zafer

Başarı, galibiyet.

Kur’an’da “nasr” (yardım, zafer) kavramıyla eş anlamlıdır.

Zahid

Dünyaya düşkün olmayan, kanaatkâr.

“Zühd” kavramı Kur’an’da doğrudan geçmez ama “dünya sevgisi”ne karşı uyarı vardır (Hadîd 20).

Zâkir

Allah’ı anan, zikreden.

“Zikr” kökü Kur’an’da yüzlerce kez geçer (Ahzâb 41). “Allah’ı çokça anan.”

Zikrullah

Allah’ı anmak.

“Zikrullah” ifadesi Kur’an’da sıkça geçer (Cuma 9). “Allah’ı hatırlamak, O’nunla irtibat kurmak.”

Zeyn (Zeyne)

Süs, güzellik, zarafet.

Kur’an’da “zînet” (süs) kökü geçer (A‘râf 31). “Güzel ahlâk sahibi.”

Zeynelâbidîn

Dinin süsü, ibadetiyle yücelen.

Kur’an’da geçmez ama İslâm tarihinde Hz. Hüseyin’in oğlunun ismidir. “İbadetle süslenmiş.”

Ziyâ

Işık, aydınlık.

Kur’an’da geçer (Yûnus 5). “Ziyâ” ışık anlamındadır; “Nur” kavramıyla bağlantılıdır.

Ziyâeddin

Dinin ışığı, nur kaynağı.

“Ziyâ” + “din” birleşiminden türetilmiştir.

Züheyr

Parlak, çiçek gibi güzel.

Kur’an’da geçmez; Arapça “zuhur” (parlamak, ortaya çıkmak) kökünden gelir.

Zülfiqar (Zülfikar)

Çift uçlu kılıç, adalet sembolü.

Kur’an’da geçmez ama Hz. Ali’nin meşhur kılıcının ismidir. “Kılıç gibi keskin adalet.”

Zübeyrullah

Allah’ın cesur kulu.

“Zübeyr” + “Allah” birleşiminden türetilmiş manevî bir isimdir.

Zahir

Açık, belli, görünen.

“El-Zâhir” Allah’ın 99 isminden biridir (Hadîd 3). “Açık olan, her şeyin üzerinde.”

Zâfirullah

Allah’ın yardım ettiği, galip kulu.

“Zafer” kökünden gelir; birleşik bir isimdir.

Zevki

Sevinç, hoşnutluk.

“Zeuke” kökü Kur’an’da geçer (Nahl 53). “Tad almak, lezzet duymak.”

Zeki

Akıllı, saf, temiz.

“Zekâ” (temizlik, arınma) kökü Kur’an’da geçer (Şems 9). “Nefsini arındıran kurtuluşa ermiştir.”

Zekiyy

Temiz, günahsız.

Kur’an’da geçer (Kehf 74). “Masum, günahsız.”

Zeyneddin

Dinin süsü, şerefi.

“Zînet” köküyle birleşik bir isimdir; “imanla süslenmiş” anlamında.

Ziyad

Artış, bolluk.

“Ziyâde” kökü Kur’an’da geçer (Yûnus 26). “Fazlalık, bereket.”

Ziyâullah

Allah’ın ışığı, nuru.

“Ziyâ” kelimesinden türetilmiş; “Allah’ın nuruyla aydınlanan.”

Zülmecid

Şan, yücelik sahibi.

“Mecîd” (şanlı, yüce) kökü Kur’an’da geçer (Hûd 73). “Yüce şan sahibi.”

Zülkerem

Cömertlik sahibi.

“Kerem” kökü Kur’an’da geçer (İnfitar 6). “Cömert, asil.”

Zühdî

Kanaatkâr, dünyadan uzak.

“Zühd” kavramı ile bağlantılı; “dünya malına değer vermeyen.”